تصویر مجسمه «مرد پارتی» معروف چند روزی است که با این تیتر دست‌به‌دست می‌شود: «خاستگاه مرد پارتی منفجر شد.»
مسئولان میراث فرهنگی ایذه در استان خوزستان از عصر جمعه با انتشار این خبر بارها موضوع را تکذیب کردند، اما موج شایعه از شبکه‌های اجتماعی به روزنامه‌ها و رسانه‌های رسمی کشیده شد و هنوز پایان نیافته است. خبر اصلی اما این است: حفاری غیرمجاز روی تپه «بیلَوا» ایذه.
روزنامه شهروند: تصویر مجسمه «مرد پارتی» معروف چند روزی است که با این تیتر دست‌به‌دست می‌شود: «خاستگاه مرد پارتی منفجر شد.» مسئولان میراث فرهنگی ایذه در استان خوزستان از عصر جمعه با انتشار این خبر بارها موضوع را تکذیب کردند، اما موج شایعه از شبکه‌های اجتماعی به روزنامه‌ها و رسانه‌های رسمی کشیده شد و هنوز پایان نیافته است. خبر اصلی اما این است: حفاری غیرمجاز روی تپه «بیلَوا» ایذه.
اتفاقی که هر روز در صدها محوطه باستانی ایذه تکرار می‌شود و تنها ٤نیروی حفاظت، از پس آن برنمی‌آیند. این‌طور که رئیس اداره میراث فرهنگی ایذه به «شهروند» توضیح می‌دهد، روز چهارشنبه حفاری غیرمجاز در یک برج دیده‌بانی روی کوه «بیلَوا» اتفاق افتاد و با تیراندازی و فرار حفاران پایان گرفت، اما دو روز بعد در خبرها اعلام شد که در«معبد شمی» انفجار رخ داده است، این درحالی است که «شمی» معبد ندارد و حفاری در جایی اتفاق افتاده که از خاستگاه مرد پارتی ٣کیلومتر فاصله هوایی دارد. از نگاه ایوب سلطانی، مدیر اداره میراث فرهنگی و پایگاه پژوهشی آیاپیر ایذه مسائلی مهمتر از شایعه انفجار، راه را برای نجات میراث فرهنگی کشور سد کرده است.
او در گفت‌وگو با «شهروند» ماجرای اتفاقی که روز چهارشنبه افتاد و به شایعه انجامید را این‌طور توضیح می‌دهد: «روز چهارشنبه بود که خبر حفاری غیرمجاز به ما اعلام شد و راهی کوه «بیلَوا» شدیم. دست خالی بودیم و با حفاران درگیر شدیم. آنها سلاح جنگی داشتند و ما را به رگبار بستند. درنهایت گریختند و ما توانستیم ادوات حفاری‌شان را توقیف کنیم.» به گفته او در خبرها ادعا شده که دو انفجار مهیب در محوطه رخ داده و درست همان روز چهارشنبه از صبح تا غروب برای سرکشی و توقیف حفاران در کوه «بیلوا» جز تیراندازی که اتفاق افتاد صدای انفجار دیگری شنیده نشد. به علاوه براساس بررسی پیمایشی، آثار انفجار هم مشاهده نشده است.مدیر اداره میراث فرهنگی ایذه وجود معبد را در منطقه شمی تکذیب می‌کند و ادامه می‌دهد: «در «شمی» معبدی وجود ندارد. «شمی» منطقه‌ای تقریبا ٦٠٠ هکتاری در ایذه است که چند روستا در خود دارد. کوهی که تیراندازی و حفاری در آن اتفاق افتاد در همین منطقه است. مرد پارتی هم در محوطه شمی کشف شد اما جایی دورتر از کوه «بیلوا».
نمی‌دانم که براساس چه پشتوانه مطالعاتی به این منطقه می‌گویند معبد.» به گفته او جایی که در آن حفاری رخ داده محوطه سنگ چینی است که ساختار معماری شاخصی ندارد و هنوز کاوش نشده تا به مرحله مطالعه باستان‌شناسی برسد. سلطانی اینها را می‌گوید و از مسائل مهمتری حرف می‌زند: «من منکر حفاری‌های غیرمجاز در این منطقه نیستم، من حتی منکر ضعف‌ها و کمبودهایی که به ادامه روند حفاری انجامیده هم نیستم؛ چرا که حفاری غیرمجاز به شکل یک اپیدمی ملی درآمده و سراسر محوطه‌های تاریخی کشور را درگیر کرده است. مسأله نبود پشتوانه حقوقی برای آثار تاریخی است که اجازه می‌دهد همه جا از تبلیغات دستگاه‌های فلزیاب پر باشد. ما مدام با حفاران غیرمجاز مواجه می‌شویم اما چه می‌کنیم جز این‌که دستگاه فلزیاب را از آنها می‌گیریم و رهایشان می‌کنیم به امان خدا؟ این زخم ایذه و تمام شهرهای کوچک دیگر است و به نظر من ناشی از بی‌تدبیری‌های بالادستی‌هاست و بی‌توجهی مدام به میراث فرهنگی کشور که در سطح کلان صورت می‌گیرد.»او با اشاره به این موضوع ادامه می‌دهد: «ما مشکل نیروی حفاظت داریم؛ این مشکل در تمام شهرهایی که پیشینه تاریخی ایذه را دارند، وجود دارد. بیش از ٤٠٠ محوطه مهم تاریخی در ایذه وجود دارد اما فقط ٤ نیروی یگان حفاظت داریم! فقط کول فرح و اشکفت سلمان به عنوان دو محوطه تاریخی شاخص دو نیروی ثابت دارد و مابقی ناچارند در نقاط مختلف گشت بزنند و درنهایت از متخلفان در بسیاری از مناطق جا بمانند؛ این چالش بزرگ ما در ایذه است.»
دست نیروهای حفاظت خالی است
«همین حالا که عکس‌های مجسمه مرد پارتی و خبر دروغ انفجار در حال انتشار است، در محوطه چغامیش حفاری شده و به تپه بهبهان و ده‌ها محوطه تاریخی دیگر تعرض شده اما همه خود را به شایعه مشغول کرده‌اند.» مجتبی گهستونی، دبیر انجمن تاریانا خوزستان این را می‌گوید و به «شهروند» توضیح می‌دهد: «حفاری در جایی که یک برج دیده‌بانی دارد، اتفاق افتاد و در خوزستان از این برج‌ها کم نیست.
درست در پایین‌دست این منطقه، شاید ٥٠ کیلومتر دورتر از این تپه، روستایی به نام «کل چندار شمی» قرار دارد؛ روستایی باستانی که پیش از انقلاب مجسمه مرد پارتی در آن کشف شد و حالا سال‌ها پس از کاوش باستان‌شناسی مشکلات فراوانی دارد.» به گفته گهستونی مسیر رسیدن به روستای کل چندار خاکی صعب‌العبور و دور از دسترس نیروهای یگان حفاظت است و نیروی ثابتی ندارد.
از سوی دیگر حجم محوطه‌های باستانی خوزستان ازجمله ایذه بسیار زیاد است و در مقابل نه نیروی یگان حفاظت کافی است و نه تجهیزاتی مثل خودرو، موتور و حتی سلاح‌های مورد نیاز: «دست نیروهای حفاظت خالی است، آنها حتی در تأمین هزینه بنزین مشکل دارند. هزینه بنزین گاه باعث شده نیروها توان انجام بعضی ماموریت‌ها را نداشته باشند. بعضی از نیروها با خودرو و موتور شخصی‌شان به ماموریت می‌روند.» به گفته او در چند ماه گذشته نیروهای یگان حفاظت میراث فرهنگی استان خوزستان به دلیل نبود بودجه بشدت کاهش یافته است. به استثنای یکی دو شهر مثل بهبهان که ١٠نیروی یگان دارد مابقی یکی دو تا نیرو دارند؛ مثل شوش که با آن وسعت و اهمیت ٤ نفر نیرو دارد.
نظرات بینندگان