به گزارش صبحانه پرس: حصيربافي يا بافت بوريا بي گمان يکي از قديمي‌ترين صنايع دستي و شايد کهن‌ترين آنها باشد نمونه‌هاي بدست آمده در بين النهرين و آفريقا گواه آن است که حصيربافي و سبدبافي، منشاء نه فقط نساجي بلکه سفالگري يا کوزه گري نيز بوده است.
پروفسور آرثر آپهام پوپ معتقد است که نخستين زيراندازهاي بشري از ني و گياهاني که در باتلاق‌هاي سفلاي بين النهرين روئيده، تهيه شده و بهم انداختن ساق گياهان و در آوردن بافته اي «حصير» مانند اولين قدم در دستيابي انسان به شيوه‌هاي توليد قالي بوده است از اين رو با قاطعيت مي‌توان اظهار کرد که نخستين زيراندازهاي تهيه شده توسط انسان بافته‌هاي حصيري بوده و اولين سرپناه‌ها پس از رسيدگي در غارها و غارنشيني به کمک حصير و ني پديد آمده است.
مراکز توليد انواع محصولات:
امروزه در مناطق مختلف کشورمان بويژه مناطق شمال و جنوب آن هر کجا که دسترسي به برگ درخت خرما، ساقه گندم، ني و ترکه امکان پذير باشد مي‌توان نشانه‌هايي از حصيربافي و سبدبافي را يافت با اين حال اين صنعت در استان‌هاي سيستان و بلوچستان، خوزستان، کردستان، هرمزگان، بوشهر، خراسان، کرمان، يزد، فارس، مازندران، گيلان، آذربايجان شرقي و تهران از رونق بيشتري برخوردار است.
حال با توجه به تنوع مواد اوليه و روش بافت در سراسر کشور در اين کارگاه آموزشي با چند نمونه از شيوه‌هاي بافت مناطق مختلف آشنا خواهيم شد.
مواد اوليه مصرفي:
مواد اوليه حصيربافان نقاط مختلف ايران به نسبت تنوع محيط جغرافيايي کشور متنوع است و بيشتر عبارت است از برگ درخت خرما، ساقه‌هاي ني باتلاقي مناطق گرمسيري و سردسيري، ساقه گندم، ترکه بيد و ... مواد پرداخت کننده عبارتنداز انواع روغن‌ها از جمله روغن جلاء.
ابزار کار:
ابزار و وسايل مورد استفاده در حصير بافي بسيار ساده و محدود نظير داس، انواع کارد، اره، رنده، انبر دست، قيچي، سوزن، درفش، دفتين و سنگ نفت است.
اين ابزار عمدتاً براي قطع گياهان و پيراستن آنها به منظور آماده سازي مواد اوليه مورد استفاده قرار مي‌گيرد و گاهي نيز حين توليد به عنوان وسيله کمکي امر ساخت را تسهيل مي‌بخشد.
طريقه تهيه مواد اوليه و شيوه بافت ني باتلاقي:
پس از رسيدن ني به قطر و طول مطلوب بوسيله داس از نزديک‌ترين محل به ريشه قطع و پس از جدا کردن برگ‌هايش در قسمت بالاي آن در جهت طولي شکافي با چاقو ايجاد مي‌شود سپس به صورت انبوه روي هم قرار گرفته و کوبيده مي‌شود تا به صورت نوارهايي با عرض‌هاي متفاوت در آيد در مرحله بافت نوارهاي حاصله در کنار يکديگر قرار گرفته و بصورت سه تا زير، سه تا رو بافته مي‌شود و همانگونه که گفته شد حاصل کار بيشتر به مصرف حصير زيرانداز، حصير سقف و بدنه کپر مي‌رسد.
حصیربافی
شيوه بافت چم بافي، مرواربافي و ترکه بافي:
شيوه کار چم بافي، مرواربافي و ترکه بافي به طور تقريبي مشابه يکديگر و شبيه بافت شعاعي بامبو است به اين طريق که بافندگان ابتدا ترکه‌هاي درخت را که ماده اوليه مورد مصرفشان است انتخاب و آن تعداد از ترکه‌هايي را که قابليت تقسيم شدن به دو ، سه يا چهار قسمت را دارند ابتدا برش طولي داده و سپس از نظر اندازه به طول‌هاي مورد نياز در آورده و در آب مي‌خيسانند تا انعطاف پذير و قابل استفاده شود.
درمرحله بافت تعدا چهار عدد از ترکه‌ها در کنار يکديگر قرار گرفته و تعداد چهار يا پنج ترکه ديگر بصورت متقاطع روي آنها قرار مي‌گيرد تا تشکيل يک ستاره هشت پر را بدهد آنگاه به وسيله ترکه‌هاي باريک‌تري مهار شده و بافنده با ترکه‌هاي نازک عمل بافت را به شيوه يکي از زير، يکي از رو آغاز کرده و ترکه‌ها را بطور يک در ميان از لابلاي ترکه‌هايي که قبلاً بطور متقاطع روي يکديگر قرار گرفته عبور مي‌دهد و اين کار را تا تکميل قسمت کف شي که توليد آن مورد نظر است تعقيب مي‌کند.
بعد از پايان کار بافت قسمت کف، در محلي که قرار است از آن جا به بعد لبه کار بافته شود عموماً صنعتگران به بافت حالت مارپيچي داده و کار را به شيوه قبلي ادامه مي‌دهند و انتهاي کار را نيز بصورت مارپيچ در آورده و سر ترکه‌هايي را که در واقع حالت تار کار را دارند به داخل قسمت مارپيچ خم مي‌کنند.
کاربرد حصير:
حصير از گذشته تا به امروز مصارف متنوع و گوناگوني چون کيف، سبد نان، زنبيل (ساک خريد)، سبد ميوه، زيرانداز، پاراوان و کلاهک آباژور داشته است.
روش نگهداري و شست و شوي حصير:
حفاظت از حرارت و آتش، فشار، ضربه و اشياي نوک تيز و برنده برخي از راه‌هاي نگهداري است که البته اين توليدات با آب ولرم و شوينده‌هاي معمولي قابل شست و شو است.
نظرات بینندگان