معماران گذشته توجه خاصی به آسایش و رفاه رهگذران داشته اند، احداث ساباط (گذرگاه سرپوشیده) در برخی معابر استان های گرمسیری و کویری یکی از مصادیق این ادعاست
به گزارش آراس : در کوچه پس کوچه‌های شهر تاریخی شوشتر که قدم بگذاری معابر سرپوشیده ای با معماری زیبا نگاه شما را جلب می‌کند.
این معابر مسقف را به اصطلاح ساباط می‌گویند.
ساباط در لغت به معنای سایبان و دالان سر پوشیده است و یکی از رایج‌ترین نظریه‌ها پیرامون این سازه‌ها، ایجاد جایگاه و سایبان برای عابران پیاده در روزهای گرم تابستان و بارانی زمستان است. این سازه ها از نظر شکل ظاهری متناسب با اقلیم و مصالح بومی ساخته شده اند.
گفته می‌شود این سازه‌ها به دلیل نیمه پوشیده بودن در تابستان باعث جریان پیدا کردن هوا شده و هوای درون ساباط را از بیرون آن خنک‌تر می‌کند.
همچنین نیمه پوشیده بودن این سازه‌ها در زمستان به گرم‌تر شدن هوای درون ساباط از بیرون آن منجر می‌شود.
از نظر سازه‌ای یکی دیگر از کاربردهای ساباط ها استحکام دیواره‌های کوچه و جلوگیری از ریزش و یا رانش بیان شده است.
پیشینه ساخت ساباط در شهرستان شوشتر بیشتر به دوره قاجاریه بر می‌گردد اما در دوره‌های بعد هم ساباط هایی در این شهر تاریخی احداث شده است.
برخی از ساباط ها به صورت ۲ طبقه احداث شده اند که بر روی طبقه بالا یک اتاق برای رفاه ساکنان مورد استفاده قرار می‌گرفت.
در پایه‌های ساباط از سنگ، و برای طاق ها از آجر و ملات گچ استفاده شده البته در برخی موارد آجر خشت نیز در طاق‌ها استفاده شده است.
ساباط‌های شوشتر بیشتر متعلق به افراد نیکوکار و مشهور شهر بوده اند که از جمله آن می‌توان به ساباط شیخ جعفر شوشتری"ره"و ساباط "افضلان" در این شهر اشاره کرد.
از حدود ۱۰۰ ساباط تنها ۳۰ ساباط باقی مانده
براساس قراین و شواهد در ۵۰ سال گذشته حدود ۱۰۰ ساباط در شهرستان شوشتر وجود داشته که اکنون تنها ۳۰ ساباط باقی مانده که پس از ترمیم همگی در فهرست آثار ملی، به ثبت رسیده اند.
شوشتر با بیش از ۱۰۰ بنای آبی تاریخی متعلق به دوران مختلف از شهرهای کهن ایران است و شاهکارهای مهندسی آب در این شهرستان، شوشتر را به عنوان موزه مهندسی آب ایران تبدیل کرده است.
سازه‌های آبی تاریخی شوشتر که مجموعه‌ای به هم پیوسته از پل‌ها، بندها، آسیاب‌ها، آبشارها، کانال‌ها و تونل‌های عظیم هدایت آب هستند با عنوان «نظام آبی تاریخی شوشتر» به صورت یکجا به عنوان دهمین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو با شماره ۱۳۱۵ به ثبت رسیدند.
شهرستان شوشتر دارای حدود ۳۵۰ اثر ثبت ملی و ۱۳ سند تاریخی در فهرست میراث فرهنگی است.
نظرات بینندگان