افزایش احتمال جنگ ایران و آمریکا در میدان سوریه

پائول پیلار، یکی از تحلیلگران ارشد سازمان سیا در آمریکا که 28 سال در این سمت فعالیت کرده در مقاله‌ای دلایل افزایش احتمال رویارویی ایران و آمریکا را مورد بررسی قرار داده است.

به گزارش آراس به نقل از نشنال اینترست، وی می‌نویسد: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا تحت‌فشارهای عربستان و اسرائیل به سمت جنگ با ایران کشیده می‌شود، جنگی که احتمالاً با مأموریت‌هایی در سوریه آغاز می‌شود و این دقیقاً برخلاف لفاظی های انتخاباتی ترامپ مبنی بر عدم ماجراجویی نظامی است.

ترکیبی از شرایط باعث شده خطر درگیری مسلحانه میان ایران و آمریکا افزایش بیابد. اطمینان کاملی در مورد بروز این جنگ وجود ندارد اما احتمال اینکه رخ دهد امروز بیش از هرزمانی طی سال‌های اخیر بوده است. برخی شرایط مرتبط مانند دو مورد اولی که در ادامه ذکر می‌شود، مدت‌ها است که وجود دارند و این در حالی است که شرایط دیگر، اخیراً بروز کرده‌اند.

فضای ضدایرانی در گفتمان آمریکایی. برخی کلمات چنان مکرر و گسترده استفاده می‌شوند که به‌صورت خودکار به زبان می‌آیند: اینکه ایران «حامی تروریستم» است و در راستای «دستیابی به هژمونی منطقه‌ای» رفتار «بی‌ثبات کننده» دارد. این الفاظ جایگزین هرگونه تفکر و ارزیابی دقیق ایران، اقداماتش و تأثیرات این اقدامات بر منافع آمریکا شده است. 

لابی که به دشمنی علیه ایران دامن می‌زند. درواقع هنوز تلاش‌های متمرکزی بر تشدید مشکلات انجام می‌شود. منافع سیاسی دلایل ظریف خود را برای حفظ روابط منفی ایران و آمریکا و منزوی کردن ایران دارند. در درجه نخست، مهم‌ترین مورد در میان این منافع، دولت راست‌گرای اسرائیل است . 

با توجه به تأثیر آشکاری که ترجیحات اسرائیل بر سیاست‌های آمریکا دارد، این عامل تأثیر به سزایی بر سیاست‌های دولت فعلی ایالات‌متحده در قبال ایران دارد. ترامپ شدیداً بر این ترجیحات اسرائیلی تأکید کرده و هنوز اشتیاق دستیابی به توافقنامه صلح فلسطین-اسرائیل که اصلاً مورد رضایت نتانیاهو نیست را دارد. در این شرایط به نظر می‌رسد رویکرد تهاجمی علیه ایران بیش‌ازپیش ضروری است تا جبران تأکید بر امتیازدهی به فلسطین به بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل پرداخت شود.

ضداوباماییسم و توافق هسته‌ای. عامل قبلی یکی از دو دلیل اصلی برای پیوستن به مخالفان برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) بود. دلیل اصلی دیگر این بود که این توافق بزرگ‌ترین دستاورد باراک اوباما در حوزه سیاست خارجی محسوب می‌شد.

ترامپ که به دشت مخالف توافق هسته‌ای ایران بوده، هنوز هم گرایش شدیدی به انجام اقداماتی خلاف آنچه اوباما انجام داده، دارد. اگر بتوان دستاورد اوباما در حوزه سیاست خارجه را نه با کناره‌گیری آمریکا از توافق بلکه با نوعی تقابل با ایران کنار گذاشت، ترامپ از آن استقبال می‌کند و آن را بهتر هم می‌داند.

صدای ضعیف مخالفان در دولت. گزارش‌هایی در مطبوعات به چشم می‌خورد مبنی بر اینکه مباحثاتی در مورد ابعاد سیاست در قبال ایران در دولت ترامپ جریان دارد. به هر صورت مباحثه واقعی بهتر از سیاست‌گذاری از طریق توییتر است. اما دقیقاً مشخص نیست که آیا دلایل معقول در مورد اینکه چرا درگیری مسلحانه با ایران احمقانه است نیز در این مباحثات مطرح می‌شود یا خیر.

مأموریت در سوریه. سرکوب خلافت خودخوانده داعش در سوریه روزهای پایانی خود را می‌گذراند و این سؤال را مطرح می‌کند که مناطق تحت کنترل این خلافت پس از نابودی داعش چه سرنوشتی خواهد داشت. بااین‌حال تحول در اهداف آمریکا در سوریه طی پنج ماه آینده همان‌قدر سریع خواهد بود که طی پنج ماه گذشته. با توجه به نقش قابل‌توجه ایران در سوریه و گسترش نقش آمریکا، سوریه یکی از نقاطی است که بیشترین احتمالاً درگیری مستقیم ایران و آمریکا را دارد.

در حوزه خلیج‌فارس، حتی اگر بی‌پروایی ولیعهد جوان سعودی را در نظر نگیریم، این حوزه یکی دیگر از مناطقی است که بیشترین احتمال درگیری نیروهای ایرانی و آمریکایی را دارد. برخورد فاجعه‌بار اخیر یک ناوشکن آمریکایی با کشتی تجاری در آب‌های ژاپن نشان می‌دهد که در خطوط دریایی شلوغ  حتی زمانی که درگیری بین‌المللی وجود ندارد، چه اتفاقی ممکن است رخ دهد. تصور کنید اتفاق مشابهی در حوزه خلیج‌فارس و در میانه دشمنی ایران و آمریکا صورت گیرد، درحالی‌که دولت ترامپ نیز هیچ تمایلی به احیای کانال دیپلماتیک برای ممانعت از حوادث ندارد.

درگیری مسلحانه با ایران یک رویداد فوق‌العاده منفی برای منافع آمریکا در زمینه‌های مختلف است که با هدر رفتن جان و مال مردم این کشور آغاز می‌شود. دیگر پیامدهای آن قدرت گرفتن عناصر تندرو در سیاست ایران، کنار گذاشتن توافق هسته‌ای و گشایش مسیر ایران به سمت تولید سلاح و ضربه شدید به حسن نیت آمریکا و روابط آن با دیگر کشورها است. 

اما احتمال بروز جنگ همچنان وجود دارد. اطمینانی در این مورد وجود ندارد، همان‌طور که اطمینانی در مورد پیامدهای ناخواسته سیاست‌های تهاجمی وجود ندارد. شهروندان و اعضای کنگره باید به‌طور کامل از احتمالات و خطرات مرتبط با آن مطلع باشند.