تا پیش از این تصور اغلب ما این بود که تنها این انسان‌ها هستند که قرار است با ابزارهایی که در اختیار دارند توسط شبکه اینترنت به هم متصل باشند، و شخصا از قابلیت‌های آن بهره ببرند.
تا پیش از این تصور اغلب ما این بود که تنها این انسان‌ها هستند که قرار است با ابزارهایی که در اختیار دارند توسط شبکه اینترنت به هم متصل باشند، و شخصا از قابلیت‌های آن بهره ببرند. اما بیش از یک دهه است که مفاهیم جدیدی شکل گرفته و در چند سال اخیر در قالب یک سری محصولات هوشمند به بازار راه پیدا کرده‌اند. اکنون در مورد ایده‌ای صحبت می‌کنیم که بر اساس آن هر شیء فیزیکی قادر خواهد بود با اتصال به اینترنت یا به کمک سایر ابزارهای ارتباطی، با سایر اشیا تعامل داشته باشد. «اینترنت اشیا» به این معنا است که بسیاری از وسایل روزمره مورد استفاده ما با اتصال به اینترنت، وظایف و اطلاعات خود را با هم یا با انسان‌ها به اشتراک بگذارند. مهم‌ترین عامل اینترنت اشیا، یکپارچگی چندین فناوری و راهکار ارتباطی است. تکنولوژی‌های شناسایی و ردیابی، حسگرهای سیمی و بی‌سیم و شبکه‌های فعال، پروتکل‌های افزایش ارتباط و هوشمندی اشیا مهم‌ترین قسمت‌های اینترنت اشیا هستند.
اینترنت اشیا چیست؟
اینترنت اشیا مفهومی است که به سختی می‌توان تعریف دقیقی از آن ارائه کرد. در واقع گروه‌های مختلف تعاریف مختلفی از این مفهوم ارائه کرده‌اند اما فردی که اولین بار از این مفهوم سخن به میان آورد کسی نبود جز کوین اشتون، یک کارشناس در حوزه نوآوری دیجیتال، نقطه مشترک همه این تعاریف در این مفهوم نهفته است که در تعریف اولیه از اینترنت، داده‌ها مقولاتی بودند که کاربران تولید می‌کردند اما در تعریفی جدید، داده‌ها تولید اشیا هستند.
اشتون در مقاله‌ای در نشریه RFID در سال ۱۹۹۹ مفهوم اینترنت اشیا را به بهترین نحو تشریح کرده است. «اگر ما رایانه‌هایی داشتیم که همه چيز را درباره همه چیز می‌دانستند و بدون هیچ کمکی از سوی ما از داده‌هایی که خود جمع آوری می‌کردند، استفاده می کردند. در آن صورت می‌توانستیم همه چیز را ردگیری و اندازه گیری کنیم و با این کار تا حد زیادی از اتلاف وقت و انرژی و هزینه جلوگیری کنیم. همچنین می‌دانستیم چه چیزهایی را برای تعویض، تعمیر یا راه اندازی لازم داریم و آیا اشیا خود به تنهایی قادر به اجرای وظایف خود هستند یا خیر.»
وقتی صحبت از اتصال به میان می آید، بیشتر ما به رایانه، تبلت و گوشی هوشمند فکر می‌کنیم اما اینترنت اشیا جهانی را توصیف می‌کند که در آن همه چیز به صورت هوشمند به یکدیگر متصل می‌شوند و باهم ارتباط برقرار می‌کنند. به عبارت دیگر با اینترنت اشیا، جهان فیزیکی به یک سیستم اطلاعاتی بزرگ تبدیل می‌شود.
اینترنت اشیا به کجا می‌رود؟
هدف اینترنت اشیا به عنوان چهارمین انقلاب صنعتی توانمندسازی اشیا برای اتصال در هر زمان و در هر مکانی، با هر چیزی و هر شخصی است که از هر مسیر یا شبکه و خدمتی به صورت ایده آل استفاده می‌کند. این فناوری جديد به حضور نافذ محیطی توجه دارد و جهانی که به شکل واقعی، دیجیتال و مجازی است و به سمت شکل‌گیری محیط‌های هوشمند، همگرا می‌شوند. این فناوری در حوزه‌های مختلف نظیر انرژی، حمل و نقل و سلامت مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. بر اساس تخمین‌های موسسه تحقيقات فناوری اطلاعات گارتنر در چرخه فناوری‌های نوظهور انتظار می‌رود فناوری اینترنت اشیا بین سال‌های 2019 تا 2024 به تکامل برسد. در اکوسیستم فناوری فناوری تا 3 تریلیون دلار در سال پیش‌بینی شده است. این فناوری ارتباطات تنگاتنگی با فناوری‌های دیگر نظیر داده‌های عظیم، نسل پنجم تلفن همراه G5 و رایانش ابری دارد.
از سوی دیگر اکنون اینترنت اشیا از دوران کودکی خارج شده و کاربردها و خدمات متنوع نوآورانه‌ای را برای کسب و کارها، افراد و دولت‌ها، فراهم کرده است. اینترنت اشیا به عنوان انقلاب بعدی فناوری اطلاعات و ارتباطات معرفی شده است و دولت‌های کشورهای مختلف از جمله ایالات متحده، چین، اتحادیه اروپا، هند، کره جنوبی، استرالیا، بریتانیا و برزیل با انگیزه‌های متفاوت از گسترش فناوری اینترنت اشیا حمایت می‌کنند و در حال اجرای برنامه‌های مختلفی برای توسعه این فناوری، خدمات و کسب و کارهای مرتبط با آن هستند.
اینترنت اشیا باعث تمرکززدایی می‌شود و می‌تواند پایانی برای رایانش ابری محسوب شود. به مرور که نوآوری باعث ایجاد اصلاحات فراگیر در جامعه فناوری می‌شود جهان رایانه‌ای از یک الگو به الگوی دیگر نقل مکان می‌کند. اگر کسی برای چند سال در هر شرکتی کار کرده باشد بی‌شک در طول دوران حرفه‌ای خود شاهد چند تغییر ساختاری بوده است. او خوب می‌داند چطور در گذشته بخش‌های مختلف با یکدیگر ادغام و بعد از مدتی از یکدیگر تفکیک شدند. اما اکنون به نظر می‌رسد باز هم دوران تمرکز گرایی فرا رسیده است.
در دهه 1950، پایگاه رایانه متشکل از هزاران رایانه با ابعاد بزرگ بود که در نهادهای عمومی و شرکت‌های بزرگ در سراسر جهان نصب و راه اندازی شده بود. کار هر سازمان متمرکز بود زیرا راه دیگری وجود نداشت. تا آن زمان هیچ کس چیزی از رایانش توزیعی نشنیده بود.
در دهه ۱۹۸۰ رایانه‌های شخصی وارد زندگی عمومی شدند و یک بازار نرم‌افزار جدید شکل گرفت که قدرت رایانه را در میان افراد تقسیم می‌کرد. به تدریج ساختارها و ترمینال‌ها جای خود را به ابزارهای دسکتاپ باهوش‌تر دادند.
جریان امروز، جریان تمرکزگراست، جایگزینی اتاق‌های رایانه قدیمی با یک سرویس ابری از راه دور. در این جریان دسکتاپ باهوش‌تر جای خود را به ابزارهای همراه می‌دهد. به نظر می‌رسد در آینده باید منتظر موج جدیدی بود: موج توزیعی. با اینترنت اشیاف همه اشیا با یکدیگر مرتبط می‌شوند. در چنین محیطی دیگر مجاری تمرکز باقی نمی‌ماند.
با گسترش اینترنت اشیا، حرفه‌ها و حتی صنایع جدید شکل خواهند گرفت - چیزهایی که امروز هیچ تصوری درباره آنها وجود ندارد. اما با شکل‌گیری اینترنت اشیا سوالات جدید به وجود می‌آید. چه کسی این اشیا را با هم مرتبط می‌کند؟ چه عاملی هکرها را از حمله به شبکه برق برای میلیون‌ها شهروند منع می‌کند؟ وقتی اینترنت اشیا اقیانوسی از داده‌ها را ایجاد می‌کند، کجا می‌توان آنها را ذخیره کرد؟ چطور می‌توان از آنها استفاده کرد؟
در این میان، سوالاتی اخلاقی نیز وجود دارند که جدا از سوالات فنی پاسخ خاص خود را می‌طلبند. آیا با اینترنت اشیا زندگی ما بهتر خواهد شد؟ آیا حریم خصوصی ما نابود خواهد شد؟ اکنون دوران شکوفایی اینترنت اشیاست.
اینترنت زندگی ما را دگرگون کرده است اما به نظر می‌رسد اینترنت اشیا نیز مصمم است آن را بار دیگر دگرگون کند.
با توجه به میزان‌های متفاوت اطلاعاتی که توسط دستگاه‌های هوشمند خانگی، خودروهای هوشمند و دستگاه‌های هوشمند الکترونیکی پوشیدنی جمع‌آوری می‌شود کاربران زیادی در خصوص خطر افشا یا سوءاستفاده از این اطلاعات واهمه دارند. افزایش تعداد اکس پوینت‌های مورد استفاده نیز می‌تواند این ریسک را افزایش دهد.
کمیسیون تجارت فدرال نیز نگرانی خود را از این بابت اعلام کرده و پیشنهاد کرده شرکت‌های مختلف از راهکارهایی به منظور حفاظت از داده‌های کاربران بهره ببرند اما هنوز مشخص نیست چه تعداد از شرکت‌های مختلف این هشدارها را جدی گرفته‌اند.
این فناوری چه تاثیراتی را بر دنیای انسان‌ها می‌گذارد؟ کاربردهای آن چیست؟
همچون تمام فناوری‌های دنیا که روی روابط اجتماعی و رفتارها و عملکردهای ما تاثیر می‌گذارد، این فناوری نیز با خود اثرات زیادی دارد که با توجه به مقاله منتشر شده در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در مورد اینترنت اشیا روی چهار اصل بسیار مهم کید دارد:
انسان‌ها
کنترل و نظارت بیشتر اشیا و قدرتمندی افراد. مثلا در شهر تهران از طریق loTدوربین‌های نظارتی بسیاری را در سطح شهر قرار دادهاند تا اطلاعات دوربین‌ها را به مرکز بفرستند و شهر را به کلی زیر دست خود مدیریت کنند.
پردازش‌ها
کاربران با ماشین‌ها به راحتی و بی‌درنگ ارتباط برقرار کنند. در واقع در اینجا منظور از ماشین‌ها همان ربات‌ها یا نرم‌افزارهای هوشمند هستند.
مثلا در بازار بورس مالی دنیا، ربات‌هایی را داریم در قالب برنامه که به آنها (ALGO) می‌گویند و کاری که این ربات‌ها انجام می‌دهند. این است که نرخ ارز را تعیین می‌کنند.
هوشمندی loT در این قضیه در واقع ارتباط اين ALGOها در سراسر جهان است؛ به طوری که لحظه به لحظه اطلاعات خود را با یکدیگر در میان می گذارند. و نرخ ارز را باهوش بسیار بالای خود محاسبه می‌کنند.
مثالی را در این رابطه می‌زنیم: چندی پیش ارزش پول انگلیس (پوند) در عرض یک صبح تا غروب به شدت کاهش پیدا کرد. که دلیلش هم فروش سریع تمام پول‌های پوند انگلیسی در بازار توسط ALGOها بود!!
بعد از تحقیق در دیتابیس و اطلاعات دریافتی این ربات‌ها فهمیدند که روز قبل از این اتفاق، رئیس جمهور آلمان و صدر اعظم اتریش در توئیتر خود در مورد خروج انگلیس از اروپا گفته بودند و احتمال شکست‌های بسیاری را برای این کشور پیش‌بینی کرده بودند.
Algoها از آنجایی که هوشمند هستند و شخصیت‌های مهم پیرامون را نیز به خوبی می‌شناسند از طریق این توئیت‌ها تحریک شدند و به همین سادگی تصمیم گرفتند که پوندهای انگلیسی را در بازار به سرعت بفروشند که این کار باعث کاهش ارزش پوند شد.
روی داده‌ها
چون مرتبا سنسورها در حال اطلاعات هستند، جمع آوری داده‌هایی مثل توئیت‌ها و تحلیل آنها باعث شد که تصمیم‌گیری دقیق صورت بگیرد.
اشیا
خب طبیعی است که کنترل روی اشیا بیشتر خواهد بود و به ویژه اشیایی که در حرکت هستند ارزش بیشتری دارند.
در مقاله‌ای بسیار مهم از پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات به تعداد بسیار زیادی از کاربردهای اینترنت آسیا اشاره شده که در این بخش مهم‌ترین کاربردهای loT اشاره می‌کنیم:
امنیت: مثل مانیتورینگ و نرم‌افزارهای بازرسی و جاسوسی
حمل و نقل: مثل ناوگان‌های اتوبوسی و قطار و ترافیک جاده‌ها و مسیرها و ...
بهداشت و درمان: مکانیزه شدن سنسورها و در واقع ارسال دیتای سلامتی اشخاصی از طریق اینترنت اشیا به پزشک یا مرکز بهداشت
تاسیسات : همانند همان مثال کنتور برقی که در واقع سنسورها مقادیر مصرفی هر خانوار را بررسی کنند و ماموران حذف شوند.
تولید: مکانیزه کردن خط تولید و مشاهده آنلاین یا کنترل از طریق اتصال به سنسورها
تامین کالا: همان فروش کالا (مشابه سایت شهر دیجی کالا)
تاسیسات و لوازمی که در خانه یا محل کار هست و از راه دور کنترل می‌شوند.
مثال: تنظیم دمای اتوماتیک منازل به جای روشن بود ۲۲ ساعته سیستم گرمایشی کنترل از راه دور لوازمی همچون اجاق گاز یا یخچال و لباسشویی و ... در مواقعی که از منزل یا محل کار خود خارج شده‌اید.
اینترنت اشیا چه مشکلاتی را با خود به همراه دارد؟
موضوع امنیت و حریم خصوصی، به عنوان یک مشکل اساسی بر سر راه «اینترنت اشیاء» به شمار می‌رود. نکته‌ای که در این زمینه جالب به نظر می‌رسد، توجه کنگره امریکا به مباحث حقوقی و مقررات در رابطه با این فناوری جدید خواهد بود آن هم در زمانی که استفاده از آن هنوز فراگیر نشده است. به نظر می‌رسد مشکلات و اخبار مربوط به جاسوسی و ورود به حریم خصوصی کاربران در شبکه‌های اجتماعی، موتورهای جست‌وجو و... موجب آن شده تا کنگره گام‌های نخستین خود در رابطه با این فناوری جدید را مطمئن‌تر بردارد. بسیاری از شرکت‌های معتبر اعلام کرده‌اند حریم خصوصی کاربران در این زمینه به یکی از اصلی‌ترین هدف‌های آنها مبدل شده است. به عنوان مثال، اپل شرکت‌های توسعه دهنده محصولات بر پایه پلتفرم HomeKIt را موظف کرده از قابلیت رمزگذاری ویژه بهره ببرند. این شرکت همچنین اعلام کرده هیچ گونه داده‌ای از کاربران در این زمینه جمع آوری نمی شود.
بنا بر گزارش مرکز تحقیقات کنگره امریکا، تاکنون هیچ آژانس فدرالی مسئولیت کلی این فناوری را بر عهده نگرفته است و سازمان‌های مختلف، از کاربری‌های این فناوری برای دستیابی به اهداف و ماموریت‌های خود بهره برده‌اند و هر کدام از این دستگاه‌ها، مسئولیت استفاده خود از این فناوری را بر عهده داشته‌اند. همچنین گزارشاتی مبنی بر ورود و سرمایه گذاری شرکت‌های بزرگ اقتصادی بر پروژه‌های متعدد مبتنی بر این فناوری وجود دارد. براین اساس، آنچه در این رابطه قطعی به نظر می‌رسد، ظهور و فراگیر شدن این فناوری در آینده‌ای نه چندان دور است که لزوم آمادگی و برنامه ریزی از پیش انجام شده در رابطه با چگونگی مواجهه با آن را روشن می‌سازد تا بتوان از مزایای آن استفاده و از اثرات منفی آن کاست.
نظرات بینندگان