آراس- در حالی که رشد چشم‌گیر بارش‌ها در سال آبی جدید می‌توانست کورسوی امیدی برای جبران سالها خشکسالی باشد، اما رشد حفر چاههای غیر مجاز و اضافه برداشت آب از چاههای مجاز تاثیر این بارش‌ها را برای سفره زیرزمینی بی اثر ساخته است.
به گزارش آراس:کاهش بارندگی، تغییرات اقلیم و خشکسالی سالهاست که کشور را دستخوش تغییر و تحولاتی از لحاظ معیشت و حتی سکونت کرده و باعث شده تا اُفت سفره‌های زیرزمینی موجب فرونشست زمین در اکثر مناطق شده و کشور را به چالشی اساسی تبدیل کند.
فرونشست زمین یکی از گزینه هایی است که از بابت برداشت آب ایجاد شده است و این رخداد این روزها به عینه دیده شده و نیازی نیست، منتظر اتفاقات برداشت آب در آینده باشیم.
*مرگ ابدی دشت‌های ایران
علی بیت‌اللهی رئیس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه،مسکن و شهرسازی با هشدار نسبت به مرگ ابدی دشت‌های ایران در صورت تداوم برداشت بی‌رویه آب، گفت: پدیده فرونشست زمین در مساحتی بیش از ۷۰۰ کیلومتر مربع در دشت‌های ورامین پیشوا و پاکدشت رخ داده و در حال گسترش است.
کاهش نزولات جوی از یک طرف و افزایش استحصال آ‌ب‌های زیرزمینی در کشور و به‌خصوص در اغلب دشت‌های ایران از طرف دیگر، موجب افت سطح ایستابی در برخی مناطق شده است.
بیت‌اللهی در این مورد می‌گوید: با افت سطح ایستابی فشار حفره‌ای موجود بین دانه‌بندی از بین رفته و نهشته‌ها به هم فشرده و لایه‌های آبرفتی باریکتر می‌شوند و در سطح زمین نشست اتفاق می‌افتد.
وی با بیان اینکه علاوه بر نشست که امری تدریجی است، وقوع فروچاله، ترک و شکاف‌ها در زیر سطح و در سطح زمین، پدید‌ه‌های ناشی از فرونشست و افت سطح ایستابی است، افزود: در برخی نواحی عدم اجرای گراول پکینگ و مشبک کردن اصولی لوله جداره و نیز استحصال آب بیش از دبی مجاز چاه و ماسه‌دهی چاههای آب نیز دلیل دیگری برای تشکیل هسته اولیه حفرات است. با مهاجرت این حفرات به نزدیکی سطح زمین، فروچاله‌ها و یا گاه شکاف‌های عمیق پدیدار می‌شوند.
برخی کارشناسان بر این باور هستند که بخشی از این خشکسالی‌ها مربوط به جایگزینی کارخانه‌ها و صنایع فولاد در استان‌های کم بارش است که این امر به سبب آب بر بودن صنایع، بر بحران منابع آبی مناطق مذکور بیش از پیش دامن زده است و خروج از شرایط فعلی نیاز به اصلاح الگوی مدیریت آب دارد.
*جبران بخشی از کمبود منابع آب در سال‌های اخیر
با وجود آنکه از ابتدای سال زراعی جدید بارش باران نسبت به دوره بلند مدت رشد قابل توجهی داشته است، اما کارشناسان همچنان بر این باورند که بارش‌های نرمال و بیش از نرمال تنها توانسته بخشی از کمبود منابع آب در سال‌های اخیر را جبران کند. کارشناسان بر این باورند که مصرف بالای آب در بخش کشاورزی یکی از عوامل اصلی بحران آب در کشور به شمار می‌رود که وزارت جهاد کشاورزی با توسعه کشت گلخانه‌ها و اجرای سامانه‌های نوین آبیاری می‌تواند با افزایش بهره‌وری با خشکسالی و کمبود منابع آبی در این بخش مقابله کند.
*انسداد ۱۰۳ هزار حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق برای یک برنامه پنجساله
پیشتر محمد حاج رسولی‌ها مدیرعامل شرکت منابع آب ایران (در ۲۰ تیر ماه)با اشاره به اینکه امسال برای انسداد ۱۵ هزار حلقه چاه برنامه ریزی کرده ایم گفته بود که به دلیل مشکلات معیشتی برای اقدام در این زمینه دست نگه داشته ایم.
مدیرعامل شرکت منابع آب ایران درباره تعداد چاه های مسدودشده غیرمجاز گفت: طبق برنامه ریزی هایی که داریم انسداد ۱۰۳ هزار حلقه چاه عمیق و حدود همین میزان چاههای نیمه عمیق را برای یک برنامه پنجساله مدنظر داریم، این در حالی است که سال گذشته برای انسداد ۱۵ هزار حلقه چاه برنامه ریزی داشتیم که از این میزان موفق به انسداد ۱۳ هزار حلقه چاه شده‌ایم.
وی افزود: امسال نیز برای انسداد ۱۵ هزار حلقه چاه دیگر برنامه ریزی کرده ایم اما از آنجایی که میزان بارندگی ها به شدت در کشور کاهش یافته و بسیاری از کشاورزان با مشکلات معیشتی دست و پنجه نرم می کنند، از ابتدای سال جاری تاکنون در انسداد ضربتی چاه های غیرمجاز با احتیاط و رعایت بیشتری عمل کرده ایم، بنابراین سال ۹۷ تعداد انسداد چاه های غیرمجاز رقم قابل توجهی نبوده است.
* رشد ۳ برابری حفر چاههای غیر مجاز
قاسم تقی‌زاده خامسی معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا با اشاره به اینکه آب مایه حیات است و زمین بدون آب ارزشی ندارد، گفته است که ایران کشور کم آبی است و هیچ برنامه‌ای بدون کارشناسی در بخش آب کشور نباید اجرا شود.
وی با بیان اینکه طی دهه گذشته چاههای غیرمجاز از 100 هزار به 300 هزار حلقه رسیده گفت: در الگوی کشت تغییر جدی صورت نگرفته و افرادی هم که مجوز قانونی حفر چاه دارند، چند برابر بیش از مجوز، آب برداشت می‌کنند. به نظر می‌رسد اگر روند حفر چاههای غیر مجاز متوقف نشود و نظارتی بر برداشت آب از چاههای دارای پروانه نشود نمی‌توان آینده خوبی برای آب در کنار فرونشست زمین و مرگ دشت های کشور متصور شد.
نظرات بینندگان