آراس- عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی مازندران گفت: به دلیل اینکه در این استان مناطق گرم و سرد در فاصله چندین کیلومتری از هم واقع شده است باید مکان یابی مناسب برای کاشت گلخانه مدنظر قرار گیرد تا بهترین بهره‌وری را از محیط منطقه گلخانه‌ای داشته باشیم.
به گزارش آراس: مهدی حدادی‌نژاد در گفت و گو با ایسنا با بیان تاریخچه کشت گلخانه در حاشیه پنجمین همایش کنگره ملی هیدروپونیک و تولیدات گلخانه‌ای کشور در شیراز اظهار کرد: کنترل نکردن شرایط محیطی مانند مصرف آب و کنترل دما معضلاتی بود که کشاورزی را به سمت کشت متراکم و محدود با انجام یک سری از محافظت‌ها سوق داد که از آن به عنوان کشت حفاظت شده یا گلخانه یاد می‌شود.
وی از تجارب ابتدایی کشاورزان در رسیدن به نتایج مطلوب در کشت حفاظت شده یاد کرد و افزود: کارهای اولیه که برای کنترل نور در مزارع به وسیله نصب سایبان‌ها اتفاق افتاد منجر به کاهش مصرف آب در واحد سطح شد که این عملکرد منجر به توسعه کشت‌های حفاظت شده برای تولید گیاهان بیشتر و سالم‌تر شد.
استادیار گروه علوم باغبانی دانشگاه علوم کشاورزی ساری با تشریح کشت گلخانه آن را اینگونه معرفی کرد: گلخانه جایی است که در آن می‌توان شرایط محیطی مورد نیاز گیاه شامل نور، دما، رطوبت و مواد غذایی بستر رشد گیاه را بهتر و دقیق‌تر کنترل کرد.
حدادی نژاد از احداث کارخانه گیاهی در قالبی بزرگ‌تر از گلخانه در کشورهای دیگر خبر داد و خاطرنشان کرد: امروزه با پیشرفته‌ترین نوع گلخانه مواجهیم که مانند اتاقی بدون درب و پنجره بوده که تمام نیازهای گیاه در داخل این مکان فرآهم شده است.
وی با بیان مزیت این نوع از گلخانه‌ها اضافه کرد: چنین مکانی به اندازه یک زمین فوتبال می‌تواند با مقدار به مراتب پایین‌تر آب مصرفی، به اندازه چندین هکتار مزرعه تولید محصول داشته باشد؛ به عنوان مثال از هر ۶ لیتر آب در این گلخانه‌ها یک کیلو محصول گوجه فرنگی به دست می‌آید که در شرایط غیر حفاظت شده این مقدار محصول به ۳۰۰ لیتر آب نیاز دارد.
معرفی یک نمونه در باب مزایای کاشت گلخانه
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه کشت گلخانه فرصت است یا تهدید با ذکر مثالی اظهار کرد: در جنوب کشور اسپانیا، منطقه "آلمریا" بهترین شیوه استفاده و بهره وری از گلخانه است که به دلیل کمبود آب و قرار گرفتن در محیط نیمه‌خشک در سال‌های گذشته دستخوش مهاجرت شده و تقریباً خالی از سکنه به حساب می‌آمد.
حدادی نژاد در ادامه افزود: این منطقه مجاور دریای مدیترانه با انتخاب درست و مناسب کارشناسان، برای کشت گلخانه جهت کنترل مصرف آب مورد بهره برداری قرار گرفت و اکنون به عنوان بزرگترین شهرک گلخانه‌ای دنیا و اقیانوس پلاستیک شهرت یافته است که با وجود وسعت کم، تمام تولید سبزی اروپا از این منطقه تأمین می‌شود.
وی، این اتفاق را فرصت قلمداد کرد و گفت: این رویکرد باعث اشتغالزایی، مهاجرت معکوس و افزایش عملکرد شد به نحوی که از هر ۴ تا ۶ لیتر آب یک کیلو محصول در این گلخانه‌ها تولید می‌شود.
یکی از عیوب ایجاد منطقه گلخانه‌ای
این محقق، پژوهشگر و استاد دانشگاه در ادامه به تأثیرات مخرب این شیوه کشت نیز اشاره و تاکید کرد: با افزایش بی رویه مصرف کود و سموم شیمیایی و مدیریت نشدن فضا برای استفاده بهینه از انرژی باعث شد تا ذخایر زیر زمینی و هوای منطقه "آلمریا" آلوده شده و شرایط زیستی برای انسان به آسانی میسر نباشد.
حدادی نژاد با بیان اینکه امروزه گلخانه‌ها به سمت تولید نسل جدید با حداقل پسماند و افزایش تولید حرکت می‌کنند، گفت: مدیریت گلخانه باید به شکلی باشد که محصول انتخابی و مکان مورد نظر کمترین هزینه و بیشترین درآمد را عاید بهره بردار کند در غیر این صورت احداث گلخانه تضمین سود دهی نخواهد داشت.
تجربه کشت حفاظت شده در مازندران
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری از تجربه برخی کشاورزان استان مازندران درباره کشت حفاظت شده، یاد و اظهار کرد: در سال‌های اخیر به دلیل تلفات مرکبات کشور به ویژه محصول لیمو متأثر از سرمای شدید، کشاورزان اقدام به احداث گلخانه‌هایی موسوم به گلخانه تونلی کردند.
حدادی نژاد ادامه داد: این سازه تنها یک پلاستیک یا روکش بدون سیستم گرمایشی بود که به منظور محافظت بوته‌ها از سرمای شدید مورد استفاده قرار می‌گرفت که یک نمونه بارز از تجربه موفق کشت حفاظت شده محسوب می‌شود.
آیا اقلیم مازندران مناسب کاشت حفاظت شده است؟
این محقق و کارشناس کشاورزی، اقلیم مازندران را همانند بسیاری از مناطق کشور غیر یکنواخت توصیف کرد و توضیح داد: به دلیل اینکه در این استان مناطق گرم و سرد در فاصله چندین کیلومتری از هم واقع شده است باید مکان یابی مناسب برای کاشت گلخانه مدنظر قرار گیرد تا بهترین بهره‌وری را از محیط منطقه گلخانه‌ای داشته باشیم.
استادیار گروه باغبانی دانشگاه ساری با ابراز تأسف از اینکه ۹۰ درصد گلخانه‌های کشور ضرر ده هستند با ذکر مثالی گفت: در این گلخانه‌ها برای تولید یک کیلو خیار مقدار یک و نیم لیتر گازوئیل مصرف می‌شود که اگر این میزان سوخت به کشورهای همسایه صادر شود سوددهی و درآمد بیشتری خواهد داشت.
حدادی نژاد، یکی از مشکلات گلخانه‌ها در مازندران را مربوط به رطوبت هوا دانست و یادآور شد: از آنجائی‌که گلخانه‌ها با رطوبت هوا خنک می‌شوند و در تابستان این مزیت برای کشاورزان میسر نیست این سازه‌ها کارایی خود را در این فصل از دست می‌دهند چرا که در مساحتی حدود ۲۰ کیلومتر از ساحل جلگه‌ای مازندران، امکان خنک کردن گلخانه وجود ندارد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، منطقه خرماکلای قائمشهر را یکی از مناطق مستعد کاشت گلخانه دانست و اظهار کرد: هم اکنون ۲.۵ هکتار از اراضی این منطقه تحت کشت گلخانه قرار گرفته است.
ویژگی یک منطقه و سازه مناسب برای کشت حفاظت شده
حدادی نژاد با بیان ویژگی‌های مکان مناسب برای کاشت گلخانه‌ای در مازندران تاکید کرد: منطقه‌ای که دارای مقدار نور کافی در طول دوره کاشت بوده و همچنین دارای تفاوت دمایی شبانه روز کمتر و ثبات جوی پایدارتر باشد برای کاشت گلخانه مناسب است زیرا هزینه سوخت مصرفی در آن واحد کاهش پیدا خواهد کرد.
وی با بیان ویژگی سازه مناسب جهت کاشت گلخانه خاطرنشان کرد: سازه گلخانه باید تاب و تحمل بارندگی ناپایدار استان را داشته و برای برف‌هایی در حدود ۳۰ سانتی متر مربع و بادهای موسمی که گاهی با سرعت بیش از ۱۰۰ کیلومتر سرعت دارند پیش بینی شده باشد.
حدادی نژاد از هزینه احداث گلخانه سخن به میان آورد و گفت: اکنون هزینه ایجاد یک سازه خوب با اجناس کاملاً ایرانی که در شرایط محیطی استان و پارامترهای فوق الذکر کارایی داشته باشد قریب به ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار تومان در متر مربع است.
اجرای پهنه بندی و آمایش سرزمین قبل از تغییر الگوی کشت
این محقق، پژوهشگر و استاد دانشگاه به پهنه بندی مناسب و آمایش سرزمین اشاره و تاکید کرد: قبل از اینکه بخواهیم به سمت تغییر الگوی کشت برویم باید این دستورالعمل‌ها را اجرایی کنیم چرا که برخی مناطق استان مازندران نیازی به تغییر الگوی کشت ندارد.
استادیار گروه باغبانی دانشگاه ساری با اشاره به بهینه سازی الگوی کشت به کاشت توت فرنگی در مازندران اشاره و عنوان کرد: گیاه توت فرنگی طی ۲ سالگی مورد بهره وری قرار می‌گیرد اما در استان به دلیل گرمای شدید هوا این بوته‌ها از بین می‌روند که می‌توان با استفاده از کشت‌های حفاظت شده و استفاده حداقلی از یک سایبان، اثرات منفی نور و دما را تعدیل کرد.
توسعه کشت‌های حفاظت شده در دستور کار مسئولان
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری از مطالعات اخیر درباره ترویج و توسعه کشت گلخانه در کشور و رسیدن به ۱۴ هزار هکتار گلخانه در آینده نزدیک خبر داد و خاطرنشان کرد: به دلیل مصرف بیش از حد آب در بخش کشاورزی که چیزی فراتر از ۸۰ درصد آب مصرفی کشور بوده این تصمیمات در دستور کار قرار گرفته است.
این محقق، پژوهشگر و استاد دانشگاه هدر رفت آب در بخش کشاورزی را مربوط به حجم تبخیر و فرو رفت آب در مزارع عنوان کرد و ضمن یادآوری مدیریت بهتر آب در بخش کشت‌های حفاظت شده گفت: میزان تبخیر در کشت گلخانه به مراتب کمتر بوده مضاف بر اینکه می‌توان مباحث آبیاری و مقدار مصرف را به شیوه‌های مدرن مدیریت کرد.
حدادی نژاد با یادآوری افزایش عملکرد در واحد سطح در کشت حفاظت شده گفت: به جای استفاده از چندین هزار هکتار مزرعه برای کاشت می‌توان چند صد هکتار را تحت کشت گلخانه قرار داد و همان مقدار تولید را از واحد سطح دریافت کرد.
وی خاطرنشان کرد: کشت حفاظت شده لزوماً نباید دارای سازه‌ای خاص باشد و حتی یک سایبان در برخی موارد می‌تواند به عنوان یک محافظ به افزایش بهره وری کمک کند.
نظرات بینندگان