رهایی از اقتصاد تک محصولی ضروریست/اقتصاد توریسم و کشاورزی بهترین راهکار است

در چند دهه ی گذشته، وابستگی ایران به محصولات نفتی بیشتر شده و این امر باعث آسیب پذیری کشور و نیز طمع بیگانگان جهت دخالت در اقتصاد ایران شده است، حتی در تاریخ آمده است که در سال های 52 تا 56 و در حکومت پهلوی همین مشکل باعث وقوع بی نظمی های اقتصادی و لطمه شدید به کشور شد، اما متاسفانه این روند همچنان و پس از گذشت بیش از سه دهه از انقلاب اسلامی ادامه دارد.

سلام کمیجان گفت:  کشور تک محصول و یا اقتصاد تک محصولی عنوانی است که بارها در باره ی ایران شنیده ایم، در حال حاضر کشور به دلیل وابستگی شدید بودجه به محصول نفت، و همچنین قیمت های پرنوسان این محصول نسبت به سایر کالاها دچار مشکلاتی شده است.

 نتایج و آسیب اقتصاد تک محصولی در کشور

کشورهایی که اقتصاد آنها بر پایه ی یک محصول بنا شده باشد، بسیار آسیب پذیر می شوند و با یک بالا و پایین شدن قیمت آن محصول و کاهش در تقاضای آن، اقتصاد کشور تحت تاثیر قرار می گیرد و امکان دارد تا در اداره ی کشور نقصی پیش آید.

در چند دهه ی گذشته، وابستگی ایران به محصولات نفتی بیشتر شده و این امر باعث آسیب پذیری کشور و نیز طمع بیگانگان جهت دخالت در اقتصاد ایران شده است، حتی در تاریخ آمده است که در سال های 52 تا 56 و در حکومت پهلوی همین مشکل باعث وقوع بی نظمی های اقتصادی و لطمه شدید به کشور شد، اما متاسفانه این روند همچنان و پس از گذشت بیش از سه دهه از انقلاب اسلامی ادامه دارد.

اگر دولت ها هیچ اقدامی برای جلوگیری و یا قطع وابستگی اقتصاد به محصول نفت انجام ندهند، هرگاه دشمنان بخواهند، به راحتی ضربات جبران ناپذیری از طریق مختلف به نظام اسلامی ایران وارد خواهند کرد، به عنوان مثال در هشت سال جنگ تحمیلی، نفت ایران به قیمت فقط بشکه ای یک دلار فروخته می شد.

متاسفانه امروزه وجود نفت در کشور بلای جان اقتصاد ما شده است، چراکه اقتصاددان ها به این نتیجه رسیده اند که کشورهای دارای منابع نفتی رشد اقتصادی پایین تری نسبت به کشورهایی که با کمبود منابع نفتی دچار هستند، داشته اند.

باید به این نکته هم اشاره کرد که وقتی درآمد کشور از نظر فروش نفت افزایش می یابد، تقاضا برای کالای مصرفی هم بیشتر خواهد شد و در این صورت فرهنگ مصرف کالاهای وارداتی گسترش یافته و باعث رکود بازار تولید کنندگان خواهد شد، اتفاقی که در سال های اخیر در کشور شاهد آن بوده ایم.

نفت،تهدید بالقوه برای ایران

احمد چهرقانی، اقتصاددان و استاد دانشگاه در این باره به خبرنگار ما گفت: دیدگاه های مختلفی درباره ی اینکه آیا نفت برای اقتصاد ایران فرصت است و یا تهدید وجود دارد، اما از نظر کارشناسان اقتصادی اعتدال گرا، اگر در فروش منابع نفتی و درآمدهای حاصل از آن، مدیریت درستی صورت گیرد، محصول نفت برای کشور یک فرصت خواهد بود.

این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: البته باید این نکته را هم در نظر گرفت که نفت در کشور ایران مانند پدری ثروتمند برای فرزندانش است، که اگر فرزندان این نعمت را از دست بدهند، دچار آسیب خواهند شد.

چهرقانی افزود: نه تنها کاهش قیمت نفت باعث خطراتی برای اقتصاد کشور ایران که به این محصول وابسته است می شود، بلکه افزایش ناگهانی قیمت این محصول هم به اقتصاد ایران ضرباتی وارد خواهد کرد، پس بهتر است کشور از این حالت خارج شود.

راه حل رهایی از اقتصاد تک محصولی و وابستگی به فروش نفت

باید از تاریخ درس بگیریم و در شرایطی که هنوز اقتصاد ایران دچار وضع وخیم تری نشده است، چاره ای به حال اقتصاد معتاد به نفت ایران بکنیم.

پس از پایان جنگ و با وجود روی کار آمدن چند رئیس‌جمهور مختلف به نحله‌ها و سلیقه‌های متفاوت، اما هیچ‌گاه اقتصاد ایران این عادت را ترک نکرد، بلکه در دوران سه رئیس جمهور گذشته وابستگی اش بیشتر از گذشته هم شد.

مساله اقتصاد مقاومتی که از سوی مقام معظم رهبری مطرح شده است، دقیقا قابل اجرا و مورد نیاز اقتصاد ایران است، البته تعریف های متعددی از اقتصاد مقاومتی شده است، اما اقتصاد مقاومتی که با تکیه بر نیروهای داخلی و حتی نگاه به صادرات محصولات به کشورهای دیگر تلاش کند و وابستگی کشور را به نفت و برطرف کننده ی خطرات این وابستگی باشد، مدنظر ماست.

مقام معظم رهبری در دیدار رمضانی خود با مسئولان نظام فرمودند: "اقتصاد مقاومتی عامل استحکام است در مقابل آن کسانی و آن قدرتهایی که از همه‌ی ظرفیّت اقتصادی و سیاسی و رسانه‌ای و امنیّتی خودشان دارند استفاده میکنند برای اینکه به این ملّت و این کشور و این نظام ضربه وارد کنند.

یکی از راه‌هایی که فعلاً پیدا کردند عبارت است از رخنه از راه اقتصاد. این هشدار را ما سالها است مطرح کردیم و گفتیم؛ مسئولین هم هر کدام به فراخور توانایی‌های خودشان تلاشهای خوبی کردند لکن ما باید با همه‌ی توان، با همه‌ی ظرفیّت موضوع اقتصاد مقاومتی را در داخل دنبال کنیم".

مقام معظم رهبری در جایی دیگر در رابطه با قطع وابستگی کشور به بودجه نفت فرمودند: "نفت ما که می گویم، منظور نفت کلّ این منطقه و دیگر مناطق نفت‏ خیز دنیاست. این منطقه بخش عمده‏ اى از نفت جهان را داراست. یعنى همان دولت‌هایى که دستشان با دزدان غارتگر بین‏ المللى یکى است، متأسفانه بخش عمده‏ اى از نفت را صاحب‌اند. امروز جنسِ به‌این ارزشمندى به‏ منزله‌ی ابزارى در دست مصرف‏ کنندگانى است که شدیداً به آن احتیاج دارند. آن‏ها چنین سیاستى را از ده‌ها سال پیش تا به امروز، طراحى و اجرا کرده‏ اند و متأسفانه همواره عده‏ اى از سیاستمداران خائن کشورهاى وابسته نیز، با آن‏ها همکارى می کنند. در چنین وضعیتى اگر ملت ایران- اعم از کارگر ایرانى، جوان ایرانى، تولید کننده‌ی ایرانى و معلم ایرانى- با همه تلاش و غیرت خود وارد عمل شود و این کشور را به گونه‏ اى بسازد که به خاطر صادرات و واردات و نیازهاى مصرفى، محتاج فروش‏ نفت خود، آن هم با این قیمتِ پایین نباشد، ببینید چه خدمت بزرگى به امروز و آینده‌ی این کشور خواهد بود!"

با تامل در بیانات رهبر معظم انقلاب درمیابیم که با توجه به اینکه استقلال، آزادی، خودکفایی در تولید دانش و عدم وابستگی به کشورهای بیگانه و قدرتهای شرق و غرب یکی از مهمترین دغدغه های جمهوری اسلامی ایران است، قطع وابستگی بودجه کشور به تک محصول نفت هم از دغدغه های ایشان است.

رهایی از اقتصاد تک محصولی و نفت، البته با وضعیت کنونی ایران، فقط با اقتصاد درون زا محقق خواهد شد، یعنی باید نیازهای کشور از داخل همان کشور تامین شود.

اقتصاد مقاومتی، توسعه شهرک‌های صنعتی، افزایش صادرات غیرنفتی، حرکت به سمت تولیدات ارز آور، رونق مشاغل و صنایع کوچک، حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان، توسعه گردشگری و ... راه های رهایی اقتصاد هرکشوری از وابستگی به تک محصولی است.

کارشناسان اقتصادی معتقدند: مهم ترین راههای رهایی از اقتصاد تک محصولی افزایش تولیدات غیر نفتی، استفاده از اقتصاد توریسم و روی آوردن به کشاورزی است که در نتیجه باعث اشتغال زایی بیشتر، صادرات کالاهای غیر نفتی و ورود سرمایه های نامرئی به کشور که در نهایت باعث خروج وابستگی اقتصاد ایران به نفت خواهد شد.

چهرقانی در این باره گفت: با نگاه به ظرفیت های موجود در کشور و نیز بررسی های صورت گرفته توسط کارشناسان اقتصادی، یکی از بهترین راه های رهایی اقتصاد ایران از تک محصولی، استفاده از اقتصاد توریسم است.

وی تصریح کرد: بسیاری از کشورها حتی کشورهای همسایه ی ایران این فرصت پویا را یک منبع اصلی درآمد، اشتغال، رشد بخش خصوصی و توسعه ساختار زیربنایی می‌دانند، و به این سمت حرکت کرده اند.

این کارشناس اقتصادی افزود: رشد و توسعه صنعت توریسم در کشور یکی از راهکارهای مهم است که باید بیش از پیش مورد توجه برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران کشور قرار گیرد، چرا که کشور ما با توجه به تنوع های مختلف، پیشینه ی تاریخی بسیار عالی، امنیت، مکان های دیدنی و جذاب، جاذبه های طبیعی و وجود زیربناهای مناسب زمینه ی گسترش این صنعت را در خود دارد.

چهرقانی گفت: تبلیغات داخلی و خارجی برای معرفی استعدادهای طبیعی و جاذبه‌های متنوع توریستی در توسعه صنعت توریسم بسیار مؤثر است، که نباید از این امر غافل شد.

به گفته ی وی، برای تحقق صنعت توریسم در ایران به برخی از زیربناهای اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و مخصوصا راه های ارتباطی باید توجه شود.

چهرقانی یکی از دیگر راه های مناسب و کاربردی رهایی اقتصاد ایران از اقتصاد تک محصولی را ترویج کشاورزی دانست و گفت: وجود آب و خاک مناسب، تنوع گونه های مختلف، نیروی انسانی فعال و با تجربه از مواردی است که می توانیم با استفاده از این ظرفیت ها و تولیدات بیشتر محصولات کشاورزی و همچنین صادرات آن ها به کشورهای دیگر، کمک شایانی به اقتصاد ایران کرده باشیم.

این کارشناس اقتصادی اضافه کرد: بخش کشاوزی بر تمام تصمیم‌گیری‌های داخلی و خارجی و تحقق اقتصاد مقاومتی بسیار تاثیرگذار است چرا که اگر کشوری نتواند غذای مورد نیاز خود را تامین کند حتی اگر در زمینه صنعت و اقتصاد پیشرفته باشد، بازهم دچار شکندگی و ضعف هایی خواهد بود.

وی خاطرنشان کرد: به جز رهایی اقتصاد ایران از اقتصاد تک محصولی، وظیفه ایجاب می‌کند در ارتباط با مسایل کشاورزی و تولیدات سازگار با محیط زیست و سطح سلامت و امنیت غذایی مردم بیشتر تلاش شود.