زنگ خطر جهش تابستانی مصرف بنزین به صدا درآمد/ دوره خانه‌نشینی کارت‌های سوخت تمام می‌شود؟ نفت و انرژی
زنگ خطر جهش تابستانی مصرف بنزین به صدا درآمد/ دوره خانه‌نشینی کارت‌های سوخت تمام می‌شود؟
متوسط مصرف سه ماهه نخست بنزین ایران درحالی از مرز 85 میلیون لیتر در روز گذشته که پیش بینی می‌شود با آغاز سفرهای تابستانی در صورت عدم اجرای طرح‌های مدیریت مصرف، تابستان امسال شاهد جهش بیش از 10 درصدی در مصرف این فرآورده باشیم.
بنزین هرچند یک محصول نفتی بوده اما در طول چند دهه گذشته نقشی در حد و اندازه دماسنج برای اقتصاد کشور را بازی کرده و حتی برخی از تحلیگران داخلی پا را فراتر می‌گذارند و از قیمت بنزین به‌عنوان یک معیار تاثیرگذار در تعیین نرخ تورم یاد می‌کنند.
این حساسیت‌ها درباره قیمت بنزین موجب شده که همواره دولت‌ها برای تعیین قیمت این فرآورده پرطرفدار نفتی حداکثر احتیاط و محافظه کاری را در دستور کار قرار بدهند تا شوک و آثار روانی قیمت گذاری بنزین بر وضعیت اقتصادی کشور را به نوعی مهار کنند.
بر این اساس پس از تعیین قیمت تک نرخی بنزین 1000 تومانی در خرداد ماه 1394 و با گذشت بیش از سه سال با وجود افزایش قیمت حامل‌های مختلف انرژی اما دولت تاکنون اقدامی برای افزایش قیمت بنزین نکرده که تثبیت قیمت بنزین از یک سو و عدم اجرای طرح‌های جدید مدیریت مصرف همچون از سرگیری سهمیه‌بندی سوخت از طرف دیگر موجب شده که در طول دو سال گذشته متوسط مصرف روزانه بنزین ایران افزایش یا به تعبیری جهشی سالانه حدود 10 درصدی را تجربه کند.
آمارهای رسمی شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران نشان می‌دهد که در طول سه ماهه نخست امسال، متوسط مصرف روزانه بنزین با ثبت جهشی حدود 10 درصدی از 77.4 میلیون لیتر در مدت مشابه پارسال، امسال به رقم بی‌سابقه 85 میلیون و 100 هزار لیتر در روز افزایش یابد.
از سوی دیگر همزمان با آغاز تابستان و افزایش سفرهای برون شهری در فصل تعطیلی مدارس هم پیش بینی می‌شود متوسط مصرف این فرآورده استراتژیک نفتی به وضعیت رو به جهش خود ادامه بدهد و برای روزهای گرم تابستانی شاهد ثبت رکوردهای مصرف بنزین در کشور باشیم.
در این بین تثبیت قیمت دلار در محدوده لیتری 1000 تومان و از طرف دیگر افزایش افسارگسیخته نرخ انواع ارز به ویژه دلار و یورو، جاذبه و انگیزه قاچاق و انحراف فرآورده‌های نفتی به ویژه بنزین به کشورهای همسایه را دو چندان کرده است.
دوره خانه‌نشینی کارت‌های سوخت تمام می‌شود؟
به گزارش فصل تجارت، پنجم تیر ماه امسال سالگرد اجرای نظام سهمیه بندی سوخت و بنزین در ایران است. با گذشت بیش از یک دهه از اجرای طرح سهمیه بندی سوخت، توقف اجرای این پروژه به عنوان ابزاری کارآمد در مدیریت مصرف و عدم استفاده کامل از ظرفیت‌های کارت هوشمند سه عامل تاثیرگذار در جهش مصرف بنزین در طول دو سال گذشته تاکنون بوده است.
مشاهدات میدانی خبرنگار فارس از جایگاه‌های سوخت نشان می دهد که در شرایط فعلی بالغ بر 90 درصد خریداران بنزین از کارت سوخت جایگاه داران برای خرید بنزین استفاده می کنند و کارت های هوشمند بنزین شخصی خودروسواران کارآیی و مورد استفاده ندارد و عملا با عدم اجرای سهمیه بندی به نوعی کارت‌های هوشمند سوخت برای خرید بنزین خانه نشین شده اند.
با این وجود آمارهای استخراج شده از اجرای طرح سهمیه بندی سوخت در سال 1385 و استمرار اجرای این طرح مدیریت سوخت نشان می دهد که با اجرای سهمیه بندی و عرضه کارتی بنزین، متوسط مصرف این فرآورده استراتژیک نفتی بالغ بر 10 درصد کاهش یافته که در شرایط فعلی استفاده بهینه تر از ظرفیت‌های کارت های هوشمند سوخت می‌تواند نقشی تاثیرگذار در مدیریت مصرف فرآورده های نفتی و به ویژه بنزین در کشور داشته باشد. اجرای این طرح در کنار افزایش استفاده از CNG در طول 8 سال بالغ بر 70 میلیارد دلار صرفه‌جویی در اقتصاد ملی ایجاد کرده است. در واقع هیچ طرح صرفه‌جویی در هیچ حوزه‌ای موفقیتی حتی نزدیک به این ابعاد را در تاریخ معاصر اقتصاد ایران نداشته است.
در این بین تعریف مشوق های قیمتی برای استفاده از کارت هوشمند بنزین شخصی می تواند اقدام موثری از سوی دولت و وزارت نفت برای افزایش انگیزه مردم برای استفاده از کارت های سوخت شخصی به جای کارت جایگاه داران برای خرید بنزین باشد.
علاوه بر این، شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران هم اخیرا با اشاره به نصب و راه اندازی نسل جدید سامانه های هوشمند سوخت در جایگاه ها و پمپ بنزین ها، اعلام کرده است: در پیاده‌سازی و تجهیز این سری کارتخوان‌ها از فناوری روز استفاده شده و برای رفاه حال هموطنان، پرداخت هزینه سوخت بدون دخالت نیروی انسانی امکان پذیر شده است.
به عبارت دیگر با نصب این کارت خوان‌ها، از این پس، تمامی نازل‌ها به سیستم توزیع سوخت و پرداخت همزمان مجهز می‌شوند تا شهروندان بتوانند از طریق خدمات بدون کارت یا با وارد کردن کارت‌های بانکی خود و حتی از طریق موبایل، پرداخت‌های خود را انجام دهند.
در این بین، «محمدرضا موسوی خواه» مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، با رد شایعات مطرح شده درباره سهمیه‌بندی بنزین یا افزایش قیمت سوخت، تاکید کرده است: اقدام‌های انجام شده هیچ ربطی به افزایش قیمت یا سهمیه‌بندی بنزین ندارد و تنها برای خدمت‌رسانی بهتر به شهروندان انجام شده است.
مسابقه تولید و مصرف بنزین در ایران
هم اکنون ظرفیت تولید بنزین ایران به بیش از 78 میلیون لیتر در روز رسیده که بر اساس اعلام مقامات وزارت نفت با بهره برداری کامل از فازهای دوم و سوم توسعه پالایشگاه ستاره خلیج فارس، طرح های جدید بنزین سازی پالایشگاه نفت لاوان، بندرعباس، آبادان و امثال آن تا پایان امسال ظرفیت تولید روزانه بنزین به 100 تا 105 میلیون لیتر در روز افزایش یابد.
با احتساب متوسط تولید روزانه 78 تا 80 میلیون لیتر بنزین در پالایشگاه‌های نفت و متوسط مصرف روزانه 85 میلیون لیتری بنزین عملا شکاف بین تولید و مصرف این فرآورده مهم نفتی به 5 تا 7 میلیون لیتر در روز رسیده است.
از سوی دیگر حتی در صورت بهره برداری از طرح های در دست ساخت پالایشگاهی و افزایش ظرفیت تولید بنزین به 100 میلیون لیتر در روز چنانچه سیاست و برنامه‌ریزی حساب شده ای برای مدیریت مصرف بنزین در کشور انجام نشود قطعا تا دو سال آینده شکاف تولید و مصرف بنزین به شرایط موجود می‌رسد.
بنابراین صرفا ساخت پالایشگاه‌های جدید نفت و افزایش ظرفیت تولید بنزین به نیت تامین نیازهای داخلی با سیاست‌های اقتصادی کشور به ویژه سیاست‌های اقتصاد مقاومتی تطابق ندارد و دولت باید از یک سو با اجرای طرح‌های مختلف مدیریت مصرف و ارائه مشوق‌هایی برای کم مصرف‌ها و از طرف دیگر تولید خودروهایی با مصرف بهینه‌تر توسط خودروسازان داخلی و اعمال محدودیت‌های بیشتر برای واردات خودروهای خارجی پرمصرف، راه را برای جهش بیشتر مصرف بنزین ببندد.
نظرات بینندگان