رویای گذر از محرومیت ها با تبعیض مثبت

به گزارش آراس، به نقل از ایرنا: بسیاری از افراد این پرسش را مطرح می کنند که مگر می شود تبعیض هم مثبت باشد، تبعیض، تبعیض است دیگر، اما حقیقت اینجاست که اتفاقا تبعیض مثبت به نفع گروهی از جامعه است که از برخی مزایا محروم شده اند و اتفاقا یکی از اقشاری که باید مشمول این تبعیض شوند، افراد دارای معلولیت هستند.

تبعیض مثبت به معنی در پیش‌گرفتن سیاست و روشی برای اصلاح رویه‌های تبعیض آمیز در برابراقلیت‌های نژادی، زنان، از کارافتادگان و سایر گروه‌هایی است که در طول تاریخ، از برخی یا بسیاری مزیت‌های اجتماعی بی‌بهره مانده‌اند.

به طور مثال می توان با اختصاص سهمیه های اختصاصی شغلی به افراد دارای معلولیت ، آنها را به عرصه اجتماع کشاند، اما اکنون این سئوال مطرح می شود که آیا با اختصاص سهمیه خاص به آنان، حقوق افراد دیگر ، پایمال نمی شود؟ 

**تبعیض مثبت به معنای پایمال کردن حقوق دیگران نیست 

معاون امور توانبخشی سازمان بهزیستی کشور در این باره می گوید: موضوع تبعیض مثبت ، مورد توافق جهان قرار گرفته است و بطور قطع اگر امتیازاتی به گروه های آسیب پذیر مانند افراد دارای معلولیت بدهیم به این معنا نیست که حقوق افراد دیگر را زیر پا می گذاریم.

حسین نحوی نژاد روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می افزاید: برخی افراد نیاز دارند که توجه بیشتری به آنها شود تا تازه همپای گروه های دیگر برسند ؛ تازه وقتی شرایط آنها یکسان شد امکاناتی که قرار است به همه بطوریکسان داده شود به آنها نیز تعلق خواهد گرفت.

وی خاطرنشان می کند: بطورمثال اکنون در بسیاری از کشورهای جهان، پول و امکانات مالی در اختیار افراد دارای معلولیت – اعم از مادرزادی و اکتسابی- قرار می گیرد و مهم نیست که این فرد ، دارای توان مالی و از یک خانواده مرفه یا از یک خانواده فقیر باشد؛ این امکانات مالی به هرحال به عنوان غرامت معلولیت به آنان پرداخت می شود.

وی اضافه می کند: این غرامت ها به این دلیل پرداخت می شود که جامعه خودش را در مورد اتفاقی که برای فرد، افتاده مسئول می داند و می خواهد شرایطی ایجاد کند که آن فرد به یک توان حداقلی و یک پایه ای برسد تا بعد از آن بتوان نیازهای عالی او را از طریق اقدامات رفاهی دولت، تامین کرد.

**آیا امکانات مالی کفاف این همه افراد دارای معلولیت در ایران را می دهد؟

هرچند تبعیض مثبت مورد توافق جهان قرار گرفته اما اکنون این پرسش مطرح می شود که آیا می توان تبعیض مثبت را برای جمعیت معلولان کشور اجرا کرد و آیا امکانات مالی کفاف این کار را می دهد.

معاون امور توانبخشی سازمان بهزیستی کشور درباره توزیع امکانات خاص ملی بین جمعیت افراد دارای معلولیت می گوید: ابتدا باید آمار این افراد را در نظر گرفت؛ بنا به اعلام سازمان جهانی بهداشت، 15 درصد افراد جامعه به نوعی دچار ناتوانی هستند البته این آمار ما را از اهداف اصلی (از جمله توزیع امکانات بین افراد دارای معلولیت) منحرف می کند به آن معنا که اگر جمعیت این افراد را 15 درصد جمعیت کل را بگیریم با تعداد بیشتر از 10 میلیون نفر فرد ناتوان مواجه می شویم که تمام مسئولان را دچار وحشت می کند که ما با این جمعیت 10 میلیونی چکار کنیم.

نحوی نژاد می افزاید: این درحالی است که این ارقام چیز دیگری را نشان می دهد؛ سازمان جهانی بهداشت، همه کسانی را که ساعاتی یا روزهایی از سال را دچار مشکلاتی هستند، به عنوان ناتوان تلقی می کند بطورمثال فرد مبتلا به سردرد میگرن یا افرادی که برای خواندن و نوشتن به وسایل کمک توانبخشی – مانند عینک- دارند، ناتوان تلقی می کند اما نکته اینجاست که این افراد، مخاطبان بخش توانبخشی نیستند.

وی تصریح می کند: فقط معلولانی که درجه معلولیت آنها به حدی است که نیازمند به ارائه خدمات توانبخشی هستند در این گروه قرار می گیرند.

معاون سازمان بهزیستی کشور با اشاره به مطالعات میدانی برنامه ای تحت عنوان CBR یا همان توانبخشی مبتنی بر جامعه می گوید: در این برنامه ما به آماری رسیدیم که نشان می دهد یک تا دو و نیم درصد افراد جامعه ، معلولیت های متوسط به بالایی دارند که نیازمند خدمات توانبخشی هستند.

نحوی نژاد می افزاید: براین اساس یک میلیون و 300 هزار فرد دارای معلولیت در بهزیستی دارای پرونده هستند.

**آیا اکنون تبعیض مثبت درباره افراد دارای معلولیت اجرا می شود؟

اکنون که تبعیض مثبت می تواند در جهت محرومیت زدایی در کشور اجرایی شود باید دید تا چه اندازه افراد دارای معلولیت می توانند از این حق برخوردار شوند.

معاون اداره حقوق بشر وزارت امور خارجه در این باره می گوید: ماده پنج کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت بحث برابری و عدم تبعیض را مورد تاکید قرار می دهد اما نکته اینجاست که ما حتی به جز بحث عدم تبعیض ، بحث اختصاص سهمیه ها یا تبعیض مثبت را در کشور در دستور کار داریم.

مصباح انصاری می افزاید: ماده 6 کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت به زنان دارای معلولیت و ماده هفت کنوانسیون به کودکان دارای معلولیت اختصاص دارد.

وی خاطرنشان می کند: اینکه دو گروه از گروه های اجتماعی را بطور خاص لحاظ شده اند، به خاطر آسیب پذیری بودن آنها در جوامع است.

وی ادامه می دهد: همچنین ماده 16 کنواسیون حقوق افراد دارای معلولیت به مساله رهایی آنان از بهره کشی ، خشونت و آزار و اذیت اختصاص دارد؛ این موضوعی است که به ویژه در کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته بسیار دیده می شود و اکنون که شبکه های اجتماعی بسیار توسعه پیدا کرده اند تصاویر را آنها در دسترس عموم قرار می گیرد.

انصاری اضافه می کند: حتی افراد معلولی که در قفس حیوانات نگهداری می شوند ، افرادی که به غل و زنجیر کشیده می شوند، این تصاویر ، تصاویر آزاردهنده ای است که واقعیات تلخ بخشی از جامعه افراد دارای معلولیت در کشورهای مختلف دنیا از جمله کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته را نشان می دهد.

**تبعیض مثبت و احقاق حقوق افراد دارای معلولیت از سوی چه نهادهایی محقق می شود؟

با توجه به اهمیت تبعیض مثبت ولزوم احقاق حقوق افراد دارای معلولیت اکنون این سئوال پیش می آید که چه کسانی باید در جهت احقاق این حقوق و اعمال تبعیض مثبت تلاش کنند.

معاون اداره حقوق بشر وزارت امور خارجه در این باره می گوید: اگر مسئولان مختلف در این حوزه مسئولیت خود را مورد توجه قرار دهند می توانیم شاهد این باشیم که حقوق افراد دارای معلولیت بیشتر در سطح کشور مورد اجرا قرار گیرد.

انصاری تاکید می کند: موضوع معلولیت و حقوق افراد دارای معلولیت، منحصرا در سازمان بهزیستی متمرکز نشده است بلکه بخش های دیگری در کشور، درگیر این مساله هستند و به همین علت در کمیته پاسخگویی و دفاع ملی از کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت در ایران از 9 دستگاه دولتی در سطح کشور ، نماینده شرکت می کنند.

وی از آموزش و پرورش استثنایی به عنوان یکی از مهم ترین سازمان های پاسخگو در حوزه افراد معلولیت البته فقط تا سطح دیپلم ، یاد می کند و می گوید: موضوع افراد دارای معلولیت یک موضوع چندوجهی است و نباید به ساده سازی آن بپردازیم و نباید فقط یک دستگاه بطورمثال بهزیستی را مسئول تامین حقوق آنان بدانیم.

به هر حال در دنیایی که نفی تبعیض یکی از چالش ها و دغدغه های افکار عمومی به شمار می رود، شاید جا انداختن تبعیض مثبت برای افرادی که خود از محرومیت فاصله دارند ، کاری نسبتا سخت باشد اما نباید فراموش کرد که تا زمانی که جامعه وظایف خود را در برابر افراد دارای معلولیت به درستی انجام نمی دهد و حتی گاهی در این معلولیت ها با انجام ندادن غربالگری ژنتیکی و جلوگیری از معلول زایی، ازدواج فامیلی و رعایت نکردن مقررات ساختمان سازی، ایمنی و راهنمایی و رانندگی و بروز تصادفات نقش دارد، چاره ای جز اعمال تبعیض مثبت برای افراد دارای معلولیت نیست.

در حقیقت در اینجا تبعیض به معنای نگاه برابر است نه تبعیضی که در ذهن ما نقش بسته است.

منبع: مهر